όψη

η (ΑΜ ὄψις)

1. το εξωτερικό μέρος προσώπου ή πράγματος, αυτό που κατ' εξοχήν φαίνεται, η επιφάνεια (α. «η όψη τού υφάσματος» β. «δῶρον, οὐ σπουδαῑον εἰς ὄψιν», Σοφ.)

2. πρόσωπο, έκφραση, θωριά, φυσιογνωμία (α. «γελαστή όψη» β. «ὄψιν τέρειναν τήνδ' ἔπλησα δακρύων», Ευρ.)

3. βλέμμα, κοίταγμα (α. «σε γνωρίζω από την όψιπου με βιά μετράει τη γη», Σολωμ.

β. «ή εἰς τὸ ἄν ὄψις», Πλάτ.)

4. θέα

νεοελλ.

1. τρόπος εμφάνισης, τρόπος εξέτασης ή διερεύνησης ενός θέματος, άποψη («η υπόθεση αυτή έχει πολλές όψεις»)

2. γεωλ. το σύνολο τών λιθολογικών και παλαιοντολογικών χαρακτήρων που παρατηρούνται σε ένα πέτρωμα ή σε μια αλληλουχία πετρωμάτων, όταν εξετάζονται από την άποψη τής γένεσής τους και όχι σε σχέση με τη γεωλογική ηλικία τους

3. φρ. α) «εκ πρώτης όψεως» — από πρώτη ματιά, χωρίς βαθύτερη εξέταση

β) «λαμβάνω ή έχω υπ' όψιν» — έχω τον νου μου και την προσοχή μου στραμμένη σε κάτι, υπολογίζω

γ) «τόν (ή τήν) γνωρίζω εξ όψεως» — τόν (ή τήν) έχω δει απλώς χωρίς να έχω προσωπική γνωριμία

δ) «γραμμάτιο πληρωτέο εν όψει» — γραμμάτιο που πληρώνεται με την εμφάνισή του από τον κάτοχό του

αρχ.

1. οπτική εντύπωση ή εικόνα ενός πράγματος

2. όραμα, φάντασμα («ὄψις ἐν τῷ ὕπνῳ», Ηρόδ.)

3. θέαμα («φοβερὸν ὄψιν προσιδέσθαι», Αισχύλ.)

4. η θέαση

5. η αίσθηση τής όρασης

6. ανατ. α) η ίριδα τού ματιού

β) το άνοιγμα τής ίριδας, η κόρη

7. αστρολ. άποψη πλανήτη σε σχέση με σημείο τού ζωδιακού κύκλου που βρίσκεται αριστερά

8. οι ορατές ακτίνες επειδή θεωρούσαν ότι εκπορεύονται από τα μάτια («ὅταν οὖν μεθημερινὸν ᾗ φῶς περὶ τὸ τῆς ὄψεως ρεῡμα», Πλάτ.)

9. θέση, αξίωμα

10. (με περιλπτ. σημ.) οι οφθαλμοί

11. στον πληθ. αἱ ὄψεις

τα μάτια.

[ΕΤΥΜΟΛ. < θ. ὀπ- (βλ. λ. όπωπα) + κατάλ. -σις].